کتاب «اصول تومورزایی در حیوانات آزمایشگاهی» تألیف دکتر گلرخ فرنام، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات علوم دارویی منتشر شد. این اثر که با پیشگفتار دکتر سید فرشاد حسینی شیرازی و توسط انتشارات مرکز تحقیقات علوم دارویی در تابستان ۱۴۰۴ منتشر شده، تاکید بر تجربیات عملی مولف در داخل کشور و انطباق مطالب با امکانات موجود، این کتاب را به منبعی بسیار کاربردی و قابل اتکا برای محققان داخلی تبدیل کرده و نشان دهنده اهمیت تبدیل دانش بومی به محتوای آموزشی مرجع است.

 

این کتاب به بررسی جامع و کاربردی مدلسازی حیوانی در تحقیقات سرطان میپردازد و در سه فصل اصلی تنظیم شده است:

 

فصل اول به تاریخچه و مبانی مدلسازی حیوانی اختصاص دارد و با مروری بر سیر تحولات این حوزه از دوران باستان تا عصر مدرن، نقش دانشمندان بزرگی مانند ارسطو، ابن زهر و ویلیام هاروی را در پایه‌گذاری این علم بررسی میکند. این فصل همچنین به تحولات قرن بیستم و توسعه مدلهای ژنتیکی پیشرفته میپردازد.

فصل دوم با تمرکز بر مدل‌سازی سرطان در موش، انواع روشهای القای تومورمانند:  مدلهای شیمیایی، پرتویی، ویروسی و ژنتیکی  را معرفی کرده و مزایا و محدودیتهای هر یک را برمیشمارد. در این فصل به مدلهای پیشرفته‌ای مانند پیوند زنوگرافت مشتق از بیمار (PDX) و موشهای دستکاری شده ژنتیکی (GEM) نیز پرداخته شده است.

فصل سوم به نگهداری اصولی از حیوانات آزمایشگاهی میپردازد و پروتکلهای دقیق پرورش، مراقبت و حفظ سلامت موشهای دارای نقص سیستم ایمنی و تراریخته را شرح میدهد. این فصل با تأکید بر اصول اخلاقی کار با حیوانات و رعایت استانداردهای بین‌المللی مانند اصول3R، جنبه‌های انسانی و مسئولانه پژوهش را برجسته میکند.

این کتاب نه تنها به عنوان یک مرجع علمی دقیق، بلکه به عنوان الگویی برای تألیف مبتنی بر تجربه داخلی در شرایط امکانات محدود، میتواند انگیزه‌بخش پژوهشگران جوان برای مستندسازی و انتشار دستاوردهای تجربی خود باشد.